1. Các yếu tố nguy cơ gây bệnh COPD

 Nguyên nhân hàng đầu của COPD là do tiếp xúc với khói thuốc lá (hút thuốc lá chủ động hoặc hút thuốc thụ động), gây ra 3 trên 4 trường hợp mắc bệnh. Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời, bụi và khói phát sinh trong quá trình sản xuất. Nhiều trường hợp COPD có thể được phòng ngừa bằng cách không hút thuốc hoặc cai thuốc lá sớm. Các bệnh đồng mắc và đợt kịch phát làm nặng thêm tình trạng bệnh.

2. Chẩn đoán

COPD nên được nghĩ đến ở bất kỳ bệnh nhân nào có triệu chứng khó thở, ho mạn tính hoặc khạc đờm, có/hoặc không có tiền sử phơi nhiễm với các yếu tố nguy cơ của bệnh.

Các tiêu chí chính trong chẩn đoán COPD:

- Khó thở: Tiến triển theo thời gian, nặng hơn khi tập thể dục và liên tục.

- Ho mạn tính: có thể không liên tục, có khi chỉ là ho khan.

- Khạc đờm mạn tính: bất kỳ bệnh nhân nào có khạc đàm mạn tính có thể chẩn đoán COPD.

- Nhiễm trùng đường hô hấp dưới tái diễn.

- Tiền sử phơi nhiễm với yếu tố nguy cơ: Khói thuốc lá (kể cả hít khói thuốc thụ động); bụi nghề nghiệp, khói, khí và chất hóa học …

- Tiền sử gia đình và/hoặc yếu tố thời thơ ấu: Ví dụ nhẹ cân, nhiễm trùng đường hô hấp thời thơ ấu.

3. Đợt cấp COPD

Đa số các trường hợp tử vong do COPD đều xảy ra trong đợt cấp của bệnh. Đợt cấp COPD là một tình trạng cấp tính đặc trưng bởi sự xấu đi của các triệu chứng hô hấp vượt quá giao động bình thường hàng ngày dẫn tới phải thay đổi các biện pháp điều trị. Tần suất trung bình khoảng 2-3 đợt cấp trong một năm. Đợt cấp khiến bệnh nhân thường phải nhập viện điều trị, tăng tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân COPD, tăng tốc độ suy giảm chức năng phổi, ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống và tăng chi phí điều trị là gánh nặng cho ngành y tế cũng như trực tiếp đối với bệnh nhân và gia đình họ.

4. Điều trị dự phòng đợt cấp COPD

Điều trị bệnh nhân COPD như thế nào để phòng ngừa nhằm giảm tần suất đợt cấp, giảm nguy cơ bệnh tiến triển, nhằm giảm nguy cơ tử vong? Muốn vậy chúng ta phải có các biện pháp dự phòng, điều trị một cách toàn diện, đều đặn cho tất cả các bệnh nhân COPD từ giai đoạn bệnh đang ổn định bằng các biện pháp sau:

* Phòng bệnh:

 - Bỏ hút thuốc lá, thuốc lào: Là 1 biện pháp điều trị đơn giản và có hiệu quả nhất vì đã loại bỏ nguyên nhân chính gây bệnh, giảm được tần suất đợt cấp và làm bệnh giảm tiến triển. Tuy khi đã mắc COPD thì bỏ hút thuốc không thể làm bệnh nhân khỏi bệnh nhưng sẽ làm tăng hiệu quả các thuốc điều trị, giảm triệu chứng, chính vì vậy “Bỏ hút thuốc là thì không bao giờ là quá muộn”.

- Cải thiện chế độ dinh dưỡng: Dinh dưỡng cân đối, bổ sung các Vitamin C, E, A nhằm tăng sức đề kháng cơ thể nói chung và  tăng cường khả năng bảo vệ của  phổi nói riêng tức là tăng “sức khỏe” của phổi .

- Cần chú ý cải thiện môi trường sống, tránh cho bệnh nhân tiếp xúc với bụi- khói vì đây cũng là một nguyên nhân gây đợt cấp, đặc biệt khi chuyển mùa, khi bệnh nhân tiếp xúc với bụi khói, sương mù kích thích trực tiếp đường hô hấp có thể dẫn đến đợt cấp của bệnh.

- Tiêm phòng cúm, phế cầu khuẩn. Đây là biện pháp dự phòng quan trọng nhằm giảm nguy cơ mắc đợt cấp.

- Tập luyện phục hồi chức năng hô hấp: nhằm giảm triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống, gia tăng các hoạt động thể chất bằng các biện pháp như thể dục dưỡng sinh, đi bộ, tập thở cơ hoành, tư vấn dinh dưỡng và hỗ trợ tâm lý để bệnh nhân có thể hòa nhập và thích nghi trong cuộc sống hằng ngày.

*Điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính giai đoạn ổn định: Ưu tiên các thuốc giãn phế quản dạng phun hít khí dung, liều lượng, đường dùng tùy vào mức độ và giai đoạn bệnh. Dựa vào nguy cơ gây đợt cấp (tần suất đợt cấp bệnh nhân đã mắc trong một năm trước đó) và mức độ triệu chứng của bệnh, từ đó có biện pháp điều trị thích hợp theo từng mức độ bệnh.

Thời gian qua, tại khoa Khám bệnh của bệnh viện đa khoa Hưng Hà đã triển khai bệnh án điều trị ngoại trú cho bệnh nhân bị COPD. Người bệnh sẽ được cấp thuốc điều trị dự phòng, tái khám định kỳ hàng tháng. Các thuốc giãn phế quản là cần thiết trong mọi trường hợp bị COPD. Nhờ việc điều trị và theo dõi định kỳ, tình trạng người bệnh COPD sẽ ổn định kéo dài, giảm các đợt bệnh cấp tính, giúp người bệnh nâng cao chất lượng cuộc sống, giảm nguy cơ tử vong do COPD gây ra.

Nếu như người dân có các biểu hiện mắc các bệnh về đường hô hấp dai dẳng, kéo dài thì cần đến bệnh viện đa khoa Hưng Hà để được khám và chẩn đoán bệnh, từ đó bác sĩ có giải pháp điều trị phù hợp và có lời khuyên hữu ích cho người bệnh.